دسترسی سریع منابع
سمومی هستند که توسط تعدادی از قارچ ها که بر روی خوراک دام و مواد غذائی رشد می کنند، تولید شده و می توانند بیماری آفلاتوکسیکوزیس را درحیوانات اهلی و انسان ایجاد کنند. در مورد این سموم و بیماری های حاصله در سراسر جهان تحقیقات زیادی صورت گرفته است. عوامل محیطی مختلفی بر روی تولید آفلاتوکسین دخالت دارند از این رو شدت آلودگی بستگی به موقعیت جغرافیایی، شیوه کشاورزی، حساسیت محصولات کشاورزی قبل از درو، پروسه تهیه مواد غذائی و وضعیت انبار محصولات دارد. آفلاتوکسین ها نسبت به سایر سموم قارچی به علت اثرات سرطان زائی و ایجاد مسمومیت حاد از اهمیت بیشتری برخوردارهستند. بسیاری از کشورها با توجه به داشتن آلودگی های قارچی در مواد غذائی و محصولات کشاورزی با تصویب قوانین ومقررات ویژه ای توانسته اند بهداشت و سلامتی مواد غذائی تولیدی خود را تامین نمایند. آفلاتوکسین ها گروهی وابسته به مایکوتوکسین ها هستند که سمی بوده و معمولا در جیره غذایی طیور یافت می شوند. مایکوتوکسین ها مواد سمی هستند که در گونه هایی خاص از قارچ، در طول متابولیسم اجزای ماده غذایی ترشح شده و سبب بروز عوارضی در دام ها و طیور می گردند. خوشبختانه از ۱۰۰۰۰ گونه قارچی تنها حدود ۵۰ گونه تولید مایکوتوکسین می نمایند. مایکوتوکسین ها ی قارچی مسئول ضررهای مالی زیادی هستند که خسارت آن طیف وسیعی از محصولات کشاورزی را در بر می گیرد و احتمال گسترش آن در میان زنجیره غذایی بشر نیز وجود دارد، زیرا سم آفلاتوکسین می تواند از طریق شیر دام ها با نوع آفلاتوکسین M1 که در واقع همان B1است به مصرف کنندگان منتقل گردد و باعث جهش و موتاسیون در سلول های کبدی شده و احتمال سرطان را زیاد نماید. در میان ۲۰۰ نوع از مایکوتوکسین های شناسایی شده که یکی از مهمترین آنها آفلاتوکسین می باشد توسط قارچ آسپرژیلوس مربوط به گونه آسپرژیلوس پاراسیتیکوس ترشح می گردد که این سم پس از رسیدن به کبد منجر به تخریب سلول های کبدی شده و آنها را از بین می برد بنابر این سم می تواند عوارضی چون تخریب کبد در طیور و گاو های شیری را ایجاد نماید. آفلاتوکسینباعث کاهش رشد و تولید، افت در بازده تبدیل غذایی، کاهش تولید تخم مرغ، نقص سیستم ایمنی و ضرر های شدید اقتصادی می شود. بیماری آفلاتوکسین در کشور ما، خصوصا در نواحی گرم و مرطوب و در مواد خوراکی که دارای انرژی و پروتئین نسبتا پائینی هستند مانند ذرت، نخود، پنبه دانه و کنجاله بادام زمینی که تشویق کننده رشد قارچی اند دیده می شود. آفلاتوکسین ها به صورت(B ( B1 , B2 ) ، M ( M1 , M2 و (G (G1 , G2 و زیر نوع های وابسته به آن موجوداند که می توان با کروماتوگرافیک فلورسنت آنها را متمایز نمود. حمله قارچی و تولید آفلاتوکسین در غذا ممکن است در طول مدت قبل از برداشت محصول و یا بعد از آن در سطح مزرعه، در طول مدت ذخیره، حمل و نقل، در جریان فرآوری مواد خوراکی و همچنین در ظرف های خوراک دهی صورت پذیرد که سبب کاهش ارزش غذایی مواد خوراکی می گردد و در اثر صدمه به ترکیبات نیتروژنی و لیپیدی موجود در خوراک، می تواند مقدار پروتئین، انرژی و ویتامین های خوراک را کاهش دهد. دمای بالا ( قارچ در دمای کمتر از ۷٫۵ درجه سانتی گراد و بیشتر از ۴۹ درجه سانتی گراد قادر به رشد نمی باشد)، رطوبت (در اجزای جیره نباید بیش از ۱۴٫۵ درصد باشد) و باران های غیر فصلی، برخی از فاکتورهایی هستد که باعث رشد قارچ و تولید سم آفلاتوکسین می شوند. افزایش میزان رطوبت از ۸ به ۱۲ درصد در غلات ممکن است منجر به تقویت رشد و نمو قارچی شود. آفلاتوکسین ها اغلب در اجزای خوراک دام ها ترشح می شوند، اما در ذرت آسیاب شده، کنجاله پنبه دانه، کنجاله نارگیل بیشتر شایع است. عموما شیرابه آفتابگردان، شیرابه منداب، کنجاله سویا و سبوس برنج چربی زدایی شده میزان کمتری از آفلاتوکسین ها را شامل می باشند. در میان طیور ، اردک ها شدت حساسیت بیشتری به آفلاتوکسیکوز دارند، زیرا آنزیم های میکروزومی کبدی که آفلاتوکسین ها را متابولیزه به محصلات مضر می نمایند، باعث مسمومیت حاد می گردند. عموما گروه های سنی جوان نسبت به گله های بالغ، حساس تر می باشند، اما هیچ تنوعی در گونه ها و نژادهای آنان وجود ندارد. گروه بوقلمون و جوجه اردک ها نسبت به آفلاتوکسیکوزیس حساسیت بیشتری دارند، جوجه های گوشتی حساس تر از جوجه های تخمگذار و نیز جوجه خروس ها از ماده ها مستعد تر هستند. اساسا آفلاتوکسین ها سم کبد می باشند که به غده های گوارشی و کبد صدمه می رسانند، علاوه بر این آنها تضعیف کننده سیستم ایمنی نیز می باشند. تکسین بایندرها به عنوان مواد متصل شونده به مایکوتوکسین ها و به منظور جلوگیری از جذب آنها از دستگاه گوارش مورد استفاده قرار می گیرند. در حال حاضر انواع مختلف مواد جلوگیری کننده از رشد قارچ ها و جذب کننده مایکوتوکسین ها تحت نام های تجاری متنوعی در بازار وجود دارد که تقریبا اکثر آنها توانسته اند اثرات مفیدی داشته باشند که به برخی از آنها به شرح ذیل اشاره می شود: میزان مصرف آن بین نیم تا دو کیلو در هر تن خوراک برای گروه های مختلف طیور و ۱۰ گرم به ازای هر راس گاو توصیه شده است. میزان مصرف آن نیم تا دو کیلوگرم در هر تن خوراک دام، طیور و آبزیان توصیه شده است. و آنزیم موجب شکسته شدن توکسین های دیگر مانند فوزاریوتوکسین ها، تریکوتسن، سم T2، DON و زیرالنون می گردد. به دو صورت فیزیکی و شیمیایی باعث جذب و غیرفعال سازی سموم قارچی موجود در خوراک دام و طیور می گردد. به طور انتخابی از طریق باندهای یونی به آفلاتوکسین ها متصل می گردد. میزان مصرف آن بین ۲ تا ۴ کیلوگرم در هر تن خوراک توصیه شده است. در روده باریک عمل می کند و موجب جذب مایکوتوکسین ها می گردد. میزان مصرف آن ۲ تا ۳ کیلوگرم در هر تن خوراک توصیه شده است. بنتونیت سدیم و نمک های آمونیوم تشکیل شده است. موجب کاهش بار میکروبی و آلودگی قارچی خوراک می شود. میزان مصرف آن بین نیم تا ۲ کیلوگرم در هر تن خوراک توصیه شده است. که به منظور ممانعت از اثرات زیانبار آفلاتوکسین و دیگر مایکوتوکسین ها و نیز به عنوان پلت بایندر در جیره های دام، طیور و آبزیان استفاده می شود. میزان مصرف آن یک تا ۳ کیلوگرم در هر تن خوراک توصیه شده است. زیان های اقتصادی ناشی از آلوده شدن مواد غذائی و خوراک دام و طیور به آفلاتوکسین ها شامل خسارات اقتصادی وارده به صنعت دامپروری، تلفات دام و طیور، زیان های وارده به محصولات کشاورزی، شیوع بیماری های دامی در دامداری ها و مرغداری ها، ضعیف شدن سیستم ایمنی دام ها،کاهش رشد و تولید، افزایش ضریب تبدیل غذائی، هزینه های برنامه ریزی جهت کاهش خطرات می گردد. براساس گزارشات سازمان خوار و بار جهانی (فائو)، سالیانه ۲۰% از محصولات غذائی تولید شده در دنیا توسط سموم قارچی آلوده می شوند که در این آلودگی آفلاتوکسین ها سهم بیشتری نسبت به سایر سموم دارند. هم چنین میزان زیان های ناشی از حذف مواد غذائی آلوده و خسارات وارده به محصولات کشاورزی آمریکا در هر سال ۱۰۰ میلیون دلار اعلام شده است. انسان به وسیله مصرف غذاهای آلوده در اثر رشد قارچ ها در معرض خطرات ناشی ازسم قرار گرفته و چون جلوگیری از رشد قارچ ها در مواد غذائی آسان نیست بنابراین پیشگیری از بیماری های قارچی در انسان و حیوان مشکل می باشد. در بعضی از کشورهای جهان مانند تایوان، اوگاندا و هندوستان مواردی از بروز آفلاتوکسیکوزیس انسانی در اثر مصرف غذاهای آلوده، گزارش شده است اما در کشورهای توسعه یافته به دلیل وجود سیستم های کنترلی دقیق، فروش مواد غذائی آلوده ممنوع بوده و بیماری به ندرت مشاهده می شود. واحد تحقیق و توسعه شرکت خوراک دام و طیور زرین امروان، بابل شهرک صنعتی رجه شناخت آفلاتوکسین ها در خوراک دام و طیور
آفلاتوکسین ها
انواع سموم قارچی (مایکوتوکسین ها)
طبقه بندی آفلاتوکسین ها
چگونگی رشد ونمو آفلاتوکسین درخوراک
میزان حساسیت طیور به آفلاتوکسین
عوارض آفلاتوکسین در طیور
اثرات جانبی آفلاتوکسین ها
انواع تاکسین بایندرهای موجود در بازار ایران
زیان های اقتصادی ناشی از آفلاتوکسین
اثرات سم آفلاتوکسین در بهداشت و سلامتی انسان و حیوان
آفلاتوکسین ها و مایکوتکسین ها در خوراک دام و طیور
سلام ، آیا در صورت وجود سم آفلاتوکسین در خوراک طیور ، خوردن مرغ ضرر دارد؟
سلام وقت به خیر ،
سموم قارچی مانند آفلاتوکسین قابلیت ظهور در بافت های هدف مثل تخم مرغ را دارند که باعث کاهش رشد و ذخیره شدن در کبد می شود.
بنابراین هنگام خوراک دهی باید از بهترین نهاده ها استفاده کرد که هم از نظر بازدهی و هم از نظر سلامت جامعه مضر نباشد.
در طیور گوشتی بیشتر در جگر وارد می شود.که می بایست سعی شود از جگر مرغ استفاده نشود
ولی در طیور تخم گذار وارد تخم مرغ می شود.