نقش ویتامین C در ایمنی طیور

مقدمه

سنتز ویتامین C در جوجه‌های یک روزه و طیور بالغ تحت استرس به مقدار مناسب انجام نمی پذیرد.  ویتامینCباعث افزایش پاسخ های هورمونی و سلولی و همچنین افزایش مقاومت پرندگان و ایمنی طیور نسبت به آلودگی های ناشی از ا‌یکولای و مایکوباکتریوم آویوم، نیوکاسل و بیماریهای عفونی بورس و مارک می گردد.

ویتامینC در ایفای نقش آنتی اکسیدانی خود باعث استحکام غشاهای لکوسیت‌ها می شود و همچنین وجود مقادیر مناسب این ویتامین باعث افزایش فعالیت فاگوسیتوزی نوتروفیل ها می گردد.

در شرایط استرس گرمایی این ویتامین از طریق تأثیر بر روی کاهش سنتز گلوکوکورتیکوئیدها باعث تخفیف اثرات استرس می گردد.

با افزودن مقادیری از ویتامینC  به جیره غذایی ،کاهش عملکرد سیستم ایمنی ناشی از کورتیکواسترون و استرس گرمایی تقلیل می یابد.

تفاوت در اثرات مفید ناشی از افزودن ویتامینC در جیره را می توان به ناپداری این ویتامین در بعضی از شرایط نگهداری آن مربوط دانست.

منابع ویتامین C

در شرایط طبیعی حاکم در طبیعت ، طیور از توانایی بالقوه تامین نیاز های خود از طریق مصرف انتخابی مواد غذایی از اسید آسکوربیک برخوردارند . در شیوه پرورش آزاد امکان تامین اسید اسکوربیک با مصرف مواد غذایی از اسید اسکوربیک به صورت محدود وجود دارد.

و این در حالی است که ترکیبات به کار گرفته شده در جیره غذایی طیور عاری یا دارای مقدار بسیار کمی ویتامین c می باشد و منبع طبیعی آسید اسکوربیک در پرندگان ، بیوسنتز داخلی آن در کلیه است.

این روند در بدو تشکیل جنین آغاز شده و در تمام طول زندگی طیور تداوم دارد.

و میزان بیو سنتز تحت تاثیر عوامل متعدد مانند میزان رشد ، جنس، عوامل استرس زا( محیط، بیماری ها، واکسیناسیون، ….) قرار دارد.

متابولیسم ویتامین C

ویتامین C در آب محلول بوده و بلافاصله پس از مصرف به آسانی از روده ها به گردش خون راه می یابد حدود ۷۵ درصد ویتامین C  مصرفی به طریقه انتقال فعال وابسته به انرژی سلولی و سدیم از روده جذب می شود و ۲۵ درصد باقیمانده به وسیله میکرو فلور روده به مصرف می رسد و یا در روده اکسیده می شود.

میزان اسید اسکوربیک  در کلیه ها نسبت به سایر ارگان های بدن بسیار پایین بوده که نشانگر بازسازی سریع منابع به علت فعالیت متابولیک بالاتر است .

ویتامین C  مازاد بر نیازهای متابولیک از طریق کلیه ها دفع می شود و مقادیر جذب نشده به همراه توده مدفوع به خارج دفع می شود.

نقش ویتامین C  در بدن طیور

• ویتامین C مشارکت در بیوسنتز کلیسی تریول از تبدیل متابولیک ویتامین D در کلیه ها است . کلسی تریول هموستاز کلسیم در بدن را تنظیم نموده و بر پارامتر های تجارتی دخیل در کلسیفیکاسیون و تنظیم آن نیز تاثیر می گذارد.

• وجود ویتامین C برای بیو سنتز کلاژن به عنوان مهمترین بافت همبند مسئول حفظ الاستیسیته اندام ها و فراهم آوری بستری مناسب برای کلسیفیکاسیون کاملا ضروری است.
• ویتامین C ماکرو فاژ ها را هنگام فاگوسیتوز حفاظت نموده و در نتیجه موجب تقویت پاسخ ایمنی طیور با واسطه سلولی می شود.
• ویتامین C میزان تغییرات و مطابقت تولید کورتیکواسترون بدن طیور را که در استرس های محیطی و ایمنی طیور  نقش به سزایی دارند اهمیت به سزایی دارد.
• ویتامین C برای بیو سنتز آلدسترون در غدد فوق کلیوی جهت تنظیم و حفظ تعادل الکترولیت در بافت ها ضروری و حیاتی می باشد.  

نقش های اختصاصی  ویتامین  C  در سیستم ایمنی

۱- عملکرد مؤثر و مناسب گلبول سفید خون، فاگوسیتوز و کشتن اجرام بیماریزا ^۱.

۲- داشتن خاصیت ضد ویروسی مستقیم ^۲

۳- داشتن خاصیت باکتری کشی مستقیم ^۳

۴- تقویت تولید پادتن ^۴

۵- تقویت تولید اینترفرون در سلول های آلوده به ویروس نیوکاسل ^۵

۶- تقویت تولید کمپلمان‌ها و تنظیم عملکرد آنزیم لیپواکسیژناز که نتیجه تولید لوکوترین‌ها می باشد ^۶.

۷- افزایش اتصال سلول های نوتروفیل به سلول های اندوتلیال ^۷

۸- تقویت کیموتاکسی ^۸

۹- نقش مثبت ویتامینC در افزایش تکثیر لمفوسیت‌ها در استرس گرمایی ^۹ .

۱۰- نقش مثبت ویتامینC در خاصیت باکتری کشی هتروفیل‌ها. ^۱۰.

۱۱- میزان اثرگذاری ویتامین Cبر روی وضعیت ایمنی طیور به مدیریت مرغداری ، طول مدت اضافه نمودن آن به جیره، سن جوجه و تعادل ویتامینC با منشاء داخلی و خارجی بستگی دارد. ^۱۱

۱۲- استفاده از ویتامینCبه عنوان تقویت‌کننده سیستم ایمنی  طیور در بیماری ها و عوامل تضعیف کننده ‌ایمنی ^۱۲.

۱۳- کاهش دوره بیماری استافیلوکوکوزیس در طیور. ^۱۳

۱۴- ویتامین Cباعث افزایش خاصیت آنتی اکسیدانی ویتامین E می گردد. ^۱۴.

۱۵- بهبود تقویت تولید پادتن علیه واکسن زنده و کشته نیوکاسل به وسیله ویتامین‌های ^۱۵.

^۱(Bedish,1992)

^۲(Jariwalla et al, 1996)

^۳(Bendish,1992)

^۴(Jari walla et al,1996)

^۵(Bendish,1992)

^۶(Moser,et al1991)

^۷(Bendish,1992)

^۸(Bendish,1992)

^۹(Uthpongsiripon,2001)

^۱۰(Andreasen,1999)

^۱۱(Van Nickerk,1989)

^۱۲(Pardue 1984)

^۱۳(Levy,et al,1996)

^۱۴(Jacab,1995)

^۱۵(Pardue et al 1984 E,C)