عناوین مطلب
نقش ویتامین a در تغذیه طیور
نقش اساسی و بسیار ارزنده ویتامین ها در فرآیند فیزیولوژی و متابولیسم اندام طیور و دام بر کسی پوشیده نیست.
لذا با صنعتی شدن مرغداری ها و نگهداری انبوه و تراکم زیادی مرغ در یک لانه سبب شده است که در رشته مرغداری توجه خاصی به مسائل مربوط به تغذیه مبذول شود.
در این بین نقش ویتامین a در بازار به صورت استات ، پالمینات و الکلات در تغذیه مورد استفاده قرار می گیرد.ولی نوع استات آن در طیور ترجیح دارد.
واحد بین المللی ( UI ) ویتامین A نوع استات ریتنول برابر ۰/۳۴۴ میکروگرم ویتامین A است .که برابر یک واحد U.S.P است.
عمل ویتامین A
ویتامین a اشتهای طیور را زیاد کرده و هضم غذا را آسان می کند .
روی هم این اصل یکی از عوامل رشد محسوب می شود ، لذا جوجه ها احتیاج زیادی به آن دارند.
این ویتامین در ایجاد بال و پر نیز نقش مهمی ایفا می نماید.
ثابت شده است که اگر از تخم مرغ هایی که مبتلا به کمبود ویتامین A هستند جوجه کشی به عمل آید قدرت تفریخ و جوجه در آوری پائین می آید.
و اغلب جوجه ها در تخم تلف می شوند و چنانچه مقدار ویتامین A در غذای مرغ کم باشد جوجه های به دست آمده در هفته اول زندگی تلف می شوند.
ولی مرغ هایی که به اندازه کافی ویتامین a در غذای خود دریافت می دارند جوجه های آنها به راحتی قادر به زندگی هستند.
چنانچه غذای جوجه ها از نظر این ویتامین کمبود داشته باشد علائم کمبود در سنین اولیه بروز خواهد کرد.
علائم کمبود ویتامین a
علائم کمبود ویتامین a در جوجه ها عموما عبارتند از : توقف رشد ، ضعف و لاغری ، افتادن بال ، لنگش ، از بین رفتن و کم شدن پیگمان های زرد پا و منقار ، تورم و پیدائی ترشحاتی در چشم و اطراف آن و ریزش ماده لزج از بینی.
البته در تمام جوحه ها همه این حالات دیده نمی شود زیرا جوجه های مبتلا ، عموما در همان مرحله اولیه کمبود ، تلف می گردند.
کمبود ویتامین a در جیره غذای مرغ مادر ممکن است باعث شود که جنین در هفته اول جوجه کشی تلف شود.
یا پس از تفریخ مدتی زنده بماند اما ضعیف باشد و یا اینک مدت کوتاهی پس از تولد تلف شود.
اما کمبود ویتامین A در طیور بالغ خیلی به کندی ظاهر می شود.
در طیوری که قبلا با مقدار کافی ویتامین A تغذیه شده ولی بعدا دچار کمبود یا قطع ویتامین در غذای خود شده اند ، علائم کمبود معمولا بعد از ۲ تا۵ ماه ظاهر می گردد.
ممکن است تعداد خیلی کمی از طیور در همان وهله اول علائم کمبود را نشان دهند ، ولی عموما طیور به علت استفاده بدن از ذخایر کبدی و غیره می توانند کمبود یا قطع ویتامین را در تغذیه تا مده ها بدون علائم ظاهری تحمل نمایند .
اولین علامت کمبود پائین افتادن میزان تولید تخم مرغ است.
سایر علائم که به فاصله چند روز ظاهر می شوند.عبارتند از ضعف و پژمردگی مرغ ها ، ژولیده شدن پرها و مخاطات ابتدائی لوله تنفسی دچار التهاب گردیده آثاری شبیه به کوریزا یا C.R.D در مرغ ایجاد می شود.
تنفس مشکل و مایع لزجی از بینی ریزش پیدار می کند.
سینوس متورم و در نتیجه صورت برجسته به نظر می رسد. در داخل دهان نیز دانه های سفید رنگ چرکی به وجود می آید که به آسانی کنده می شود.
گاهی این دانه ها در هنجره و و در داخل نای دیده می شود.
این دانه ها را که در قسمت ابتدائی دستگاه گوارش به وجود می آید نباید با دانه های دیفتری و یا لارنگوتراکئیت اشتباه گرفت ، چون دانه های سفید ناشی از کمبود ویتامین A به آسانی و بندن خون ریزی برداشته می شود.
اثر ویتامین A در پیشگیری بسیاری از بیماری های طیور مانند CRD ، نیوکاسل ، وبای مرغان ، تیفوئید مرغان و همچینین آلودگی های انگلی مثل کوکسیدیوز و کرم های روده ای به ویژه آسکاریس بخه ثبوت رسیده است.
ویتامین A در پیشگیری از استرس ناشی از گرما در مرغان تخم گذار تاثیر قابل توجهی دارد.
درمان و پیشگیری کمبود ویتامین A
تجویز ویتامین A در آب و غذا به میزان ۳ الی ۵ بار بیشتر از حد توصیه شده در مواقع معمولی ، به خوبی جواب می دهد و آثار و جراحات کمبود ویتامین در عرض چند روز مرتفع می گردد.
برای پیشگیری و کنترل کمبود ویتامین A باید به نکات زیر توجه داشت:
۱- استفاده از ویتامین A با ثبات در جیره غذائی طیور .
۲- افزایش آنتی اکسیدان مناسب با جیره غذایی و با مکمل حاوی ویتامین
۳- کنترل مرتب غذا از نظر میزان ویتامین.
۴- ذخیر صحیح و دقیق مواد اولیه ، مکمل و جیره ساخته شده تا قبل از مصرف و استفاده از غذا به صورت تازه
گردآوری و تحقیق:
دکتر یوسف نادری (استادیار گروه علوم دامی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا )