عناوین مطلب
نیازهای مواد معدنی بز و گوسفند-بخش دوم
مواد معدنی کم مصرف
مواد معدنی کم مصرف بسیار مهم شامل آهن ، ید، مس ، ملیبدن ، روی ، کبالت ،منگنز و سلنیوم هستند .
کمبود هیچ یک از این عناصر به صورت عادی ملاحظه نشده است.
پتانسیل کمبود معمولا منطقه ای است و این عناصر فقط باید بر اساس منطقه در فرموله کردن خوراک وارد شوند .
به دلیل این که برای برخی مواد معدنی کم مصرف مرز بین کمبود و مسمومیت باریک است ، باید قبل از افزودن مواد معدنی کم مصرف به جیره ی بز ها، اهمیت ویژه ی آن ها روشن شود.
بزها نسبت به گوسفندان حساسیت کمتری به مسمومیت مس دارند.
بیش از ۹۰% از آهن موجود در بدن به صورت متصل به پروتئین ها وجود دارد .
در صورت افزایش نیاز به آهن ، مثلا پس از خون ریزی طولانی یا طی آبستنی ،ممکن است سنتز هموگلوبین ناکافی بودن و منجر به کم خونی شود .
کم خونی ناشی از کمبود بیشتر در حیوانات شیرخوار با رشد سریع رخ می دهد؛ زیرا میزان آهن موجود در شیر معمولا بسیار پائین است .
مسمومیت با آهن یک مشکل رایج در حیوانات مزرعه نبوده ، اما می تواند در اثر مصرف بلند مدت آهن از طریق خوراک ایجاد گردد.
مسمومیت مزمن با آهن از طریق خوراک ایجاد گردد.
مسمومیت مزمن با آهن منجر به ناراحتی های تغذیه ای، کاهش رشد و کمبود فسفر می شود.
مس برای تشکیل هموگلوبین ضروری است. اگرچه مس حقیقتا بخشی از هموگلوبین نیست.کمبود مس توانایی حیوان برای جذب آهن ، آزادسازی وانتقال آهن از بافت های بدن و استفاده از آن را در ساخت هموگلوبین مختل می سازد.
مس برای تجمع رنگ دانه های طبیعی در مو ، خز و پشم ضروری است.
به نظر می رسد این عنصر در تمام سلول ها و بخصوص به طور متمرکز در کبد که به عنوان اندام اصلی ذخیره کننده مس در بدن عمل می نماید، وجود دارد.
نشان داده شده است که مس مستقیما حساسیت به عفونت را در بزها کاهش می دهد.
کبالت به عنوان قسمتی از ساختمان ویتامین B12 شناخته شده است.
لذا نشانه های کمبود آن مشابه کمبود ویتامین B12 است. علائم کمبود کبالت در بز و گوسفند شامل عدم اشتها ، بی حالی و لاغری زیاد ، کم خونی ، کاهش فعالیت های فحلی ، کاهش میزان پشم ، تمایل به جویدن آن، کاهش وزن و در حالت کمبود شدید، ریزش اشک زیاد از چشم ها است.
عناوین دیگر علائم کمبود ذکر شده عبارتند از پینینگ ، بیماری نمک ، بیماری بوته ، بیماری واستینگ .
غلظت ید در بدن حیوان بسیار پائین است.
اگر چه این عنصر در سراسر بافت های و ترشحات بدن پراکنده است، تنها نقش شناخته شده آن شرکت در ساخت دو هورمون تری یدوتیرونین ( T3) و تترایدوتیونین (T4 ،تیروکسین ) است . که درغده تیروئید تولید می شوند.
اگر مقدار کافی ید در جیره غذایی بز و گوسفند موجود باشد ، ترشح هورمون محرک (TSH) به علت جذب کافی ید توسط تیروئید سبب ترشح تیوکسین به مقدار مناسب می شود.
ولی در زمان کمبود ید در جیره غذایی ترشح هورمون محرک تیروئید ، سبب افزایش فعالیت غذه تیروئید ، به منظور تولید و تامین تیروکسین می شود و به علت کاهش مقدار ید در تیروئید تولید تیوکسین کاهش یافته و سبب به وجود آمدن بیماری گواتر در بز و گوسفند می شود.
عرضه گواتر فقط در اثر کمبود ید در جیره غذایی نیست ، زیرا برخی مواد غذایی نظیر کلم ، کلم پیچ ، شلغم قمری ، کتان ، لوبیای روغنی ، نخود و بادام زمینی ، نیز حاوی ترکیباتی هستند که باعث ایجاد گواتر می شوند.
جدولی ۲- عناصر معدنی و اثرات ناشی از آن | ||
عنصر معدنی | وظیفه | اثرات کمبود |
کلسیم Ca | استخوان و دندان ، انتقال پیام های عصبی | ریکتز ، استئومالاشیا، نازک شدن پوسته تخم مررغ ، تب شیر |
فسفر P | استخوان و دندان ، متابولیسم انرژی | ریکتز ، استئومالاشیا ، از دست دادن اشتها ، باروری ضعیف |
پتاسیم K | تنظیم اسمزی ، تعادل اسید و باز ، تحریک عصبی و ماهیچه ای | تاخیر در رشد ، ضعف |
سدیم NA | تعادل اسید وباز ،تنظیم اسمزی | دهیدراته شدن، رشد ضعیف کاهش تولید تخم مرغ |
کلر Cl | تنظیم اسمزی،تعادل اسید و باز ، ترشح معدی | آلکالوز |
سولفور یا گوگرد S | ساختمان اسید آمینه ، ویتامین ها و هورمون ها ، کندویتین | شبیه کمبود پروتئین (جیره های مکمل سازی شده با اوره) |
منیزیم Mg | استخوان ، فعالسازی آنزیمهای برای متابولیسم کربوهیدرات و لیپید | تحریک پذیری و تشنج عصبی ، کاهش منیزیم خون |
آهن Fe | هموگلوبین ، آنزیم های زنجیره انتقال الکترون | کم خونی |
روی Zn | جزء ساختمانی و فعال کننده آنزیمی | پاراکراتوز، رشد ضعیف ، کاهش اشتها |
مس Cu | سنتز هموگلوبین ، سیستم های آنزیمی ، رنگ دانه ها | کم خونی ، رشد ضعیف ، از بین رفتن رنگ دانه های مو و پشم |
سلنیوم Se | جزئی از گلوتاتیون راکسیداز ، متابولیسم ید ، فعالیت ایمنی | تحلیل ماهیچه ای ، تراوش آب در زیر پوست |
ید I | هورمون های تیروئیدی | گواتر، ریزش مو، ضعف یا تلف شدن حیوان جوان |
منگنز Mn | فعالیت آنزیمی | تاخیر در رشد ، اسکلت غیر طبیعی ، عدم تعادل |
کبالت Co | جزئی از ویتامین B12 | پینینگ (لاغری ،کم خونی ، بی حالی) |
میزان منگنز موجود در بدن حیوان بسیار اندک است.
بیش تر بافت ها حاوی مقادیر کمی از این عنصر بوده و بالاترین غلظت ها در استخوان ها ، کبد ، کلیه ، لوزالمعده و غده هیپوفیز یافت می شوند .
علائم کمبود منگنز شامل اختلال در رشد ، غیر طبیعی شدن استخوان ها ، ناهماهنگی در حرکت عضلات( آتاکسی ) به ویژه در بزها و بزغاله ها است .
همچنین سبب تاخیر در فحلی ، ضعف لقاح ، کاهش وزن و قدرت زیست می شود.
در بزها کمبود منگنز ، سبب کاهش میل جنسی و سقط جنین در ماه های ابتدایی آبستنی می شود.
دامنه بین میزان منگنز موجود در جیره مصرفی ، و مقدار مسموم کننده منگنز ، زیاد است.
لذا مسمومیت با منگنز در شرایط عادی وجود ندارد ، ولی منگنز اضافی ، یک عامل محدود کننده جذب کلسیم و فسفر می باشد.
روی در همه بافت های بدن حیوانات یافت می شود.
این عنصر به جای کبد که اندام اصلی ذخیره کننده بسیاری از عناصر کم نیاز است، تمایل به تجمع در استخوان ها دارد.
غلظت های بالایی از آن در پوست ، مو و پشم حیوانات مشاهده شده است.چندین آنزیم در بدن حیوانات شناخته شده اند که حاوی روی هستند.
روی در بز و گوسفند و در کل در نشخوار کنندگان در تمام قسمت های اندام های گوارشی جذب می شود. میزان جذب روی به عوامل گوناگون نظیر ، سن ، ترکیب غذا و مقدار عناصر دیگر نظیر ، کلسیم و فسفر ، ویتامین A و D بستگی دارد .
با افزایش میزان کلسیم و فسفر خون ، جذب روی کاهش می یابد.
همچنین کمبود ویتامین A و D نیز جذب روی را کاهش می دهد .
علائم کمبود روی در بز و گوسفند شامل ترشح زیاد بزاق ، کاهش مقدار و کیفیت پشم و مو ، هرزه خواری ،ترک خوردن و زخم شدن پوست(پاراکراتوسیز ) ریزش مو در بزها (آلوپیکا) و عدم بهبود زخم می باشد.
در جنس نر ، کمبود روی سبب تحلیل بیضه ها (هیپوگنادیسم) کاهش میل جنسی و کاهش تولید اسپرم می شود.
در جنس ماده ، کمبود روی در مراحل مختلف (نظیر فحلی ، آبستنی ، شیردهی و زایمان ) تاثیر منفی دارد.
اهمیت تغذیه ای سلنیوم زمانی آشکار گردید که نشان داده شد. می توان توسط مکمل سازی جیره با این عنصر یا ویتامین E از بیشتر عوارض ضعف عضلانی در گوسفندان ، بزها ،گاوها و ترشح آب زیرپوستی در جوجه ها پیشگیری نمود.
سلنیوم از اجزای ساختمانی آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز است که در حذف هیدروژن پراکسید به عنوان کاتالیزور عمل می کند و به این طریق غشاهای سلول را از آسیب اکسیداتیو حفظ می نماید.
بیش ترین عوارض ناشی از کمبود سلنیوم مربوط به عوارض ماهیچه ای در بره ، بزغاله و گوساله است.
در کالبدشکافی بره های مبتلا وجود خطوط سفید وسیاه در عضلات مخطط آشکار است، که در اثر از بین رفتن الیاف عضلانی (میوپاتی ) ایجاد می شود و اصطلاحا به آن بیماری ماهیچه سفید می گویند .
نقش اصلی دیگر سلنیوم در تولید هورمون های تیروئیدی است.
اثرات کمبود سلنیوم اغلب شبیه به ویتامین E می باشد. در حالت کمبود شدید از دست دادن وزن و گاهی مرگ است؛ همچنین عوارضی نظیر سخت راه رفتن و قوسی شدن پشت در بره های مبتلا دیده می شود؛ که به بیماری سخت شدن بدن بره معروف است ( نام دیگر این عارضه کم خوری می باشد)؛ و سبب کاهش نسبت بره زایی و در نهایت مرگ حیوان می شود.
سایر عوامل کمبود در بز و گوسفند شامل از بین رفتن مجاری انتقال منی ، کاهش توان جنسی ، نارسایی در فحلی ، افزایش تلفات جنین ، خون ریزی در بافت ماهیچه ای قبل خشک شدن سم می باشد.
(بیماری ماهیچه سفید یک بیماری تخریب ماهیچه ای است این بیماری با کمبود ویتامین E نیز مرتبط است.) ویتامین E و سلنیوم دارای نقش هایی در سیستم ایمنی و محافظت در برابر مسمومیت با فلزات سنگین هستند.
به دلیل نقش داشتن در تولید هورمون های تیروئیدی ، کمبود سلنیوم می تواند باعث کمبود ید نیز گردد.
مواد معدنی دارای اعمال فیزیولوژیکی ، ساختمانی و تنظیم کنندگی می باشند.
مکمل های معدنی در شکل های مختلف ، نمک ها معدنی ، بلوس های شکمبه ای ، ترکیبات آلی و اشکال با کاربرد مرتعی وجود دارند.
منابع :
۱ – خوراک و خوراک دهی حیوانات اهلی ، ریچارد کلمز ،دی سی چرچ ، مترجمان ابولفضل زالی و همکاران ، انتشارات سازمان جهاد دانشگاهی تهران ۱۳۹۵
۲- تغذیه دام ، پی مکدونالد ؛ مترجم بهمن نوید شاد ، علیرضا جعفری صیادی ، انتشارات حق شناس ، ۱۳۹۱
۳- اصول پرورش گوسفند و بز ، مجید خالداری ، انتشارات سازمان جهاد دانشگاهی تهران ۱۳۹۳
۴- جیره نویسی و اصول تغذیه دام و طیور ، محمدعلی سرابیان ، انتشارات ؛ ۱۳۹۳
۵ – ناهنجاری های متابولیکی شایع در گوسفند و بز ، امید دیانی ، الهام محبی ، شبنم جهانگیری ، انتشارات دانشگاه شهید باهنر کرمان ،۱۳۸۸
سلام
نیاز به مقداری غذای پودری برای گوسفند دارم. که بصورت پیک برام ارسال بشه امروز
یه تلفن تماس بدهید لطفا
سلام وقت به خیر
ما محصولی برای دام نداریم ، حوزه کاری شرکت پروبیوتیک های دام و طیور و کنسانتره طیور می باشد.
سلام خسته نباشید یه بزغاله داریم درعرض یک هفته خیلی لاغر شد وپوستش قرمزشده وکلا کچل میشه مخصوصا از بغل پاها وصورت
سلام
بزغاله باید تحت نظر دامپزشک معاینه شود.